دست‌کم هفده هزار معتاد که شصت تن آنان بانوان استند، در بیش از یک ماه پسین از سراسر کشور گردآوری شده‌اند.

شمار زیادی از این معتادان که به مرکزهای درمانی انتقال داده شده‌اند، می‌گویند که به علت فقر و بی‌کاری، اختلاف‌های خانواد‌گی و هم‌نشینی با دوست‌های معتاد به اعتیاد رو آورده‌اند.

افغانستان در بیست سال گذشته بزرگ‌ترین تولید کننده مواد مخدر خوانده شده است. هرچند آمار دقیقی از شمار معتادان در کشور از سوی هیچ نهاد داخلی و بیرونی در دست‌رس نیست؛ اما گفته می‌شود که نزدیک به پنج میلیون تن در سراسر افغانستان به اعتیاد دچار استند.

کابل نسبت به ولایت‌های دیگر شمار زیادی از معتادان مواد مخدر را در خود جاه داده بود. پل سوخته، بزرگ‌ترین پایگاه خرید و فروش مواد مخدر در دو دهه پسین در پاییتخت بود.

پس از این همه سال‌ها، زیر پل سوخته برای نخستین بار از سوی حکومت سرپرست از وجود معتادان پاک‌سازی شده است.

شهرداری کابل کار پاک‌سازی این مکان را از هفته‌ها بدینسو آغاز کرده است. مسوولان در ناحیه پنجم شهر کابل می‌گویند که تا اکنون نزدیک به ۶۰ جسد از زیر پل سوخته بیرون کشیده شدند.

شهرداری کابل اکنون می‌خواهد که پل سوخته را به ساحه سبز مبدل کند.

نعمت الله بارکزی، نماینده شهرداری کابل، گفت: «هفت یا هشت روز بعد کمپاین نهال شانی شروع می‌شود که تدابیر قوی سرسبزی برای آن منطقه نیز در نظر گرفته می‌شود.»

هرچند پل سوخته از وجود معتادان پاک‌سازی شده؛ اما جمیله به دنبال پسر بیست ساله‌اش است که مدتی در زیر این پل شب و روزش را سپری می‌کرد.

جملیه، مادر معتاد، به طلوع‌نیوز گفت: «از پشت بچیم می‌گردم که در کجا بستر است یا نیست آیا زنده است یا مرده؟»

بربنیاد آمارهای معینیت مبارزه با مواد مخدر وزارت داخله، بیش از هفده هزار معتاد مواد مخدر از سراسر کشور گردآوری شده‌اند که در این میان، ۵۰ تا ۶۰ تن آنان بانوان بوده‌اند.

شش هزار معتاد که از نقاط گوناگون شهر کابل به ویژه پل سوخته گردآوری شده، به مرکز درمانی هزار بستر و مرکز تداوی بانوان و اطفال انتقال یافته‌اند.

شاهین، بیست و دو سال دارد و در یکی از مدرسه‌های لوگر آموزش دیده است. وی در زیر پل سوخته بودوباش داشت و از پودر و شیشه استفاده می‌کرد. شاهین می‌گوید که پنج سال پیش به دلیل ناامنی، خانه و کاشانه‌اش را ترک کرد و به کابل آمد.

شاهین به خبرنگار طلوع‌نیوز گفت: «از لوگر به کابل آمدم آنجا در خانه چاپه زیاد می‌زدند به تنگ شدیم. اینجا کسی نداشتیم و گاه گاهی همرای اندیوالا ده پل سوخته می‌رفتیم و یک دود شیشه می‌زدیم و آخر به پودر رسیدیم.»

فیاض، یکی دیگر از معتادان مواد مخدر، گفت: «اول معتاد شیشه شدم بعدا شیشه زدم. با دوستان و رفیق‌ها نااهل که گشتم. نفامیدم که اینقدر ضرر دارد.»

اختلاف‌های خانواده گی، فقر، نشست و برخواست با دوست‌های معتاد از جمله عوامل عمده اعتیاد در نزد بساری از معتادان به شمار می‌رود.

مقیم، معتاد، در این باره گفت: «دو الی سه سال همینطور بودم، گپ‌های بود که می‌خواستند که من را از برادرم جدا بسازند و همان مفکوره که پیش خودشان بود تا که پسان آدم می‌فهمد که من به راه اشتباه روان استم.»

برخی از این بانوان مدتی بود که شب و روز را در زیر پل سوخته بسر می‌بردند؛ اکنون به مرکز درمانی انتقال یافته‌اند.

صدیقه که شهروند ایران و شوهرش از افغانستان است، پنج فرزند دارد و عمر اعتیاداش ۲۵ سال می‌رسد.

صدیقه به خبرنگار طلوع‌نیوز گفت: «بیست و پنج سال است معتاد هستم بیست دو بار این جا بستر شدیم مثل یک بازی موش و پشک واری برو بیا برو بیا. نه حکومت جور می‌شود نه ما جور می‌شویم.»

این خانم می‌گوید که ۲۲ بار به این مرکز آورده شده؛ اما دوباره به اعتیاد رو آورده است.

در میان خانواده‌های که به اعتیاد آغشته اند، کودکان شان نیز در معرض خطر اعتیاد قرار گرفته‌اند. سه برادر که مادر شان در یک مرکز درمانی بستر شده است، به رضایت خانواده هنوز در این مرکز بسر می‌برند تا به پرورشگاه سپرده شوند.

ساحل، پسر معتاد، می‌گوید: «من خود آمدم بخاطر پرورشگاه این برادرم را آوردند پرورشگاه می‌بردند باز من خودم آمدم بخاطر پرورشگاه.»

مسوولان مرکز ۱۵۰ بستر درمان معتادان برای خانم‌ها و کودکان می‌گویند که در حال حاضر، بیست‌وشش کودک زیر درمان قرار دارند و برخی از کودکان در مشوره با خانواده‌های شان به پروشگاه‌ها سپرده می‌شوند. 

داکتر شایسته حکیم، ناظم مرکز ۱۵۰ بستر درمان معتادان برای خانم‌ها و کودکان، گفت: «طفل‌های هم داریم که فامیل‌های شان هم می‌گویند که آنها نزد شما باشند، چون فامیل می‌فهمد که مادر و پدر اینها معتاد است و می‌گویند که اینها همین جا باشند و شما آنها را در پرورشگاه شامل کنید، ما تداوی شان می‌کنیم.»

چهل و پنج روز برای ترک اعتیاد نیاز است. این چهل و پنج روز دو مرحله درمانی را به همراه دارد؛ سم زدایی نخستین مرحله که معتادان از اعتیاد دور می‌شوند و در مرحله دوم که احیای مجدد نام دارد، در رشته‌های مختلف آموزش می‌بینند.

عبدالمجید مینه‌وال، پزشک، در این باره گفت: «مریض‌ها را اول اسکریننگ می‌کنیم، مریض‌های وخیم را جدا می‌کنیم و مریض‌های عادی را روزمره چک می‌شوند.»

معتادان مواد مخدر خاطراتی جالبی از دوره اعتیاد حکایت می‌کنند. فضل احمد که حالا در نخستین مرحله درمان قرار دارد، می‌گوید که سه ماه در زیر پل سوخته بود و بیش‌تر وقتش را در کنار سگی سپری می‌کرد.

در میان معتادان، شماری از افراد تحصیل یافته نیز وجود دارند.

احمد ذکی مهندس ساختمان بود؛ اما به دلیل استفاده از مواد مخدر، کار و بار خود را از دست داد. احمد ذکی می‌گوید که در لیلیه به مواد مخدر رو آورد و اکنون می‌خواهد مواد مخدر را از زندگی خود دور کند.

احمد ذکی گفت: «ما از وظیفه ساختمانی که داشتیم در ولایت خیلی وظیفه خوب داشتیم، خیلی خوش و راضی بودیم از وظیفه ما ولی نتوانستیم که وظیفه خود را در دوران اعتیاد به سر برسانیم.»

سرای شمالی از دیگر مکان‌های است که معتادان شب و روز شان را سپری می‌کردند؛ اما اکنون شمار اندک معتادان هنوزهم در این جا به چشم می‌خورند.

در این میان، معتادانی نیز هستند که بارها درمان شده‌اند و اما دلیل دوباره اعتیاد نزد آنان چیست؟

معینیت کار وزارت کار و امور اجتماعی می‌گوید که امکانات آموزش‌های فنی و حرفوی را در یک زمان برای ۶۰۰ معتاد در مرکز ۵۰۰۰ بستر درمان آنان ایجاد کرده است.

پرسش این جاست که معیینیت مبارزه با مواد مخدر چه گونه از رو آوردن دوباره معتادان به مواد مخدر و تجمع آنان در جاده‌ها جلوگیری خواهد کرد؟

عبدالحق آخند همکار، معین مبارزه با مواد مخدر وزارت امور داخله، گفت: «ما هر روز شرایط را سخت و سخت‌تر می‌سازیم که در افغانستان حتا یک گرام مواد مخدر هم پیدا نشود همین قسم ما اشخاص که مواد می‌فروشند را دو روز پیش نیز بالای آنان عملیات داشتیم که خبر شده باشید ما در بسیار ساحات عملیات کردیم قاچاق‌بران کوچک و مواد فروشان دستگیر کردیم.»