آموزش دختران دانش‌آموز و دانشجو از مسایل مهم در ۱۴۰۱ هجری خورشیدی در افغانستان بود.
مکتب‌های متوسطه و لیسه در اوایل این سال به روی دختران مسدود شد و دختران دانشجو هم در ماه‌های پایانی سال از رفتن به دانشگاه محروم شدند؛ مسایلی که با واکنش‌های گوناگون داخلی و خارجی روبه‌رو شد.
زنگ مکتب در سوم ماه حمل ۱۴۰۱نواخته شد و دختران همانند، پسران با علاقه‌ی فراوان راهی مکتب شدند؛ اما شادمانی دختر دیر دوام نیاورد و امارت اسلامی دستور داد تا مکتب‌های متوسطه و لیسه دختران تا اطلاع بعدی بسته بمانند.
سرانجام، دختر بالاتر از صنف ششم با چشمان اشک‌آلود به خانه برگشتند.
یکی از دانش‌آموزان که در پشت درب مکتب‌اش حضور داشت، به طلوع‌نیوز گفت: «وقتی دیروز خبر شنیدم، برایم خیلی خوش‌آیند بود به خدا اشک ریختم؛ اما امروز خیلی جگر خون شدم.»
عزیز احمد ریان، سخنگوی وزارت معارف در آن زمان، گفت: «مکتب دختران و پسران جدا باشد. اگر مشکل تعمیر وجود دارد و مشکل اقتصادی، باید تایم‌ها تغییر داشته باشد. استادان زن باید حجاب را مراعات کنند و برای دانش‌آموزان دختر استادان زن درس بدهند.»
کمیته‌ی هشت نفری از عالمان دینی به رهبری عبدالحکیم حقانی رییس دادگاه عالی در پنجم ماه جوزا سال ۱۴۰۱ به منظور بررسی چگونگی بازگشایی مکتب‌های دختران ایجاد شد؛ کمیته‌یی که نتیجه کار آن تا کنون روشن نشده است.
انعام الله سمنگانی، معاون سخنگوی امارت اسلامی در آن زمان، گفت: «این کمیته هشت عضو دارد شامل علما و دانشوران است. این‌ها کارهای خود را در مورد شروع شدن لیسه‌ها برای دختران تا حدی انجام داده و امیدوار استیم که در آینده نزدیک به شکل اساسی حل شود.»
در ادامه، نشست مشورتی عالمان دین در نهم ماه سرطان سال ۱۴۰۱ در تالار لویه جرگه برگزار شد. شماری از شرکتکنندگان در این نشست گفتند که هیچ مانع اسلامی در برابر رفتن دختران به مکتب وجود ندارد.
شرکتکنندگان نشست مشورتی لویه جرگه از رهبر امارت اسلامی نیز خواهان بازگشایی مکتب‌های دختران شدند.
مقام‌های امارت اسلامی درباره‌ی بسته ماندن مکتب‌های دختران دیدگاه‌های گوناگون مطرح کردند.
ذبیح الله مجاهد، سخنگوی امارت اسلامی، گفته بود: «ما اگر به قول و سخن پاکستان می‌کردیم این مشکل مکتب‌ها و دیگر مشکلات وقت حل شده بود. این یک مساله دینی است و به توافق علما ضرورت دارد.»
نورالله منیر، وزیر پیشین وزارت معارف، گفته است: «اگر شما در این مسجد بپرسید که چند تن آماده این است که دختر شانزده ساله‌اش را به مکتب بفرستند، پس از آن نیاز به همچو پرسش از من نخواهد بود. ما و شما در یک جامعه افغانی زندگی کرده‌ایم و فرهنگ مردم به همه آشکار است.»
و اما واکنش‌ها به بسته ماندن مکتب‌های دختران از میان اعضای امارت اسلامی نیز بالا گرفت.
شیرمحمد عباس ستانکزی، معین سیاسی وزارت خارجه، در نشستی گفته است: «تعلیم بر مرد و زن فرض است. علمای کرام اینجا موجود استند هیچ کسی از فرضیت‌اش انکار کرده نمی‌تواند. این مطلق فرض است. هیچ کسی هیچ دلیل ندارد که بگوید این را نمی‌پذیرم دلیل شرعی ندارد. ده‌ها و صدها فتوا موجود است. ملک ما از علمای جید پر است و همه به این موافق استند. باید هرچه زودتر زمینه تعلیم مساعد شود و هرچه زودتر دروازه مکتب‌ها و مدرسه‌ها در افغانستان به روی همه باز شوند.»
محمد خالد حنفی، سرپرست وزارت امر به المعروف و نهی از منکر، در این بالره گفت: «تعلیم دنیوی مباح است و اما وقتی میان مباح و امیر تعرض بیاید، حکم امیر واجب است. تعلیم مردان هم مباح است.»
اما وزارت معارف آزمون سالانه دختران صنف دوازده هم را در شانزدهم ماه قوس ۱۴۰۱برگزار کرد.
همزمان با بسته ماندن مکتب‌های دختران، حکومت امارت اسلامی در بیست‌ونهم ماه قوس سال ۱۴۰۱ در فرمانی از ادامه تحصیل دانش‌جویان دختر جلوگیری کرد.
از سویی‌هم، شورای طبی افغانستان به روز بیست‌ونهم دلو سال ۱۴۰۱ آزمون نهایی را برای فارغان رشته‌های پزشکی برگزار کرد؛ اما این آزمون تنها از پسران گرفته شد. دختران فارغ از رشته‌های تاکنون در انتظار برگزاری این آزمون استند.
اما اکنون که سال ۱۴۰۱ تا ساعاتی به پایان می‌رسد، دختران دانش‌آموز می‌گویند که هر دقیقه‌ی سال را به امید بازگشایی مکتب‌ها سپری کردند و هیچ نشانه‌ی هم از بازگشایی مکتب‌های دختران در ۱۴۰۲ وجود ندارد.
سید مقدم، استاد دانشگاه، به طلوع‌نیوز گفت: «تحصیل حق قانونی و حق طبیعی اتباع کشور است بنآ بسته شدن مراکز تحصیلی به رای دختران هیچ توجیه قانونی نمی‌تواند داشته باشد.»
عبدالناصر شفیق، یکی دیگر از استادان، گفت: «مقامات مسوول شرایط مطلوب را مساعد ساخته و درب مکاتب و دانشگاه‌ها به روی دختران افغانستان باز شوند.»
در همین حال، در اعلامیه وزارت معارف آمده است: «وزارت معارف به مردم افغانستان و جامعه جهانی اطمینان می‌دهد که امارت اسلامی، آموزش و تحصیل برای هر افغان را یک نیاز می‌داند و تلاش می‌کند تا برای مردم خود خدمات معیاری آموزشی را فراهم بسازد.»
قرار است زنگ مکتب در هفته‌ی روان در سراسر کشور نواخته شود؛ اما نوای این زنگ برای دختران بالاتر از صنف ششم نه خوشایند است و نه امیدبخش.
خانواده‌ها نیز نگران آینده فرزندان شان هستند و از امارت اسلامی می‌خواهند که در سال پیش‌رو به دختران اجازه آموزش دهد.
عبدالجلیل، باشنده کابل، گفت: «از من چهار تن نواسه‌ام است که صنف هفت استند و از مکتب محروم شده‌اند و در خانه استند، باید برای این‌ها یک تصمیم گرفته شود که باید به مکتب خود بروند.»
رازق، باشنده کابل و والد دانش‌آموزان، به طلوع‌نیوز گفت: «من دو تا دخترک دارم. یکیش صنف هشت است و دیگرش صنف ده. از امارت اسلامی خواهشمند استیم که به این‌ها اجازه بدهد که به مکتب بروند.»
بیش از یک‌ونیم سال می‌شود که مکاتب به روی دختران بسته مانده‌اند؛ اما امارت اسلامی می‌گوید که تلاش می ورزد تا دختران دوره‌های متوسطه و لیسه نیز همانند دختران صنف ششم راهی مکتب شوند.
دیدگاه تان در این باره