طولانیترین جنگ امریکا که نزدیک به دودهه در افغانستان به درازا کشید سرانجام روز گذشته (شنبه، ۱۰حوت) با امضای موافقتنامه با گروۀ طالبان، پایانیافته اعلام شد.
این موافقتنامه که زیر نام «موافقتنامۀ آوردن صلح به افغانستان» است، توسط خلیلزاد به نمایندهگی از امریکا و ملاعبدالغنی برادر از سوی طالبان، امضا شد.
این موافقتنامه، بر چهار بخش متمرکز است؛ کارگرفته نشدن از خاک افغانستان در برابر امریکا و متحدانش، خروج کامل نیروهای جهانی در چهارده ماه از افغانستان، آتشبس همیشهگی و آغاز گفتوگوهای میان افغانان.
در بخشی از این موافقتنامه دربارۀ چگونهگی خروج نیروهای جهانی از افغانستان آمده است: «ایالات متحده متعهد است که تمام نیروهای نظامی امریکا، متحدان و شریکان ائتلافی، بهشمول تمام کارمندان غیرنظامی و غیردیپلماتیک، پیمانکاران امنیتی خصوصی، مربیان، مشاوران و کارمندان خدمات حمایتی خودش را در ۱۴ ماه پس از اعلام این موافقتنامه خارج کند.»
یکی از بندهای اساسی دیگر این موافقتنامه را تعهد دوطرف به رهایی زندانیان میسازد که بر آن اعتمادسازی نام گذاشته شده است: «ایالات متحده متعهد است که کار را با تمامی طرفهای ذیربط باره آزادسازی هرچه زودتر اسیران جنگی و سیاسی بهعنوان یک اقدام اعتمادسازانه بیدرنگ شروع کند. تا ۵ هزار زندانی امارت اسلامی طالبان -که توسط ایالات متحده بهعنوان یک دولت به رسمیت شناخته نمیشود و بهعنوان طالبان شناخته میشود- و نیز تا ۱ هزار زندانی طرف دیگر تا دهم مارچ ۲۰۲۰، روز اول مذاکرات میانافغانانس که مطابق است به پانزدهم رجب ۱۴۴۱ هجری قمری و بیستم حوت ۱۳۹۸ هجری خورشیدی آزاد خواهند شد.»
موضوعات دیگری هم که به آنها برداشتن تحریمها از سران طالبان، خودداری ایالات متحدۀ امریکا از تهدید یا بهکارگیری زور در برابر تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی افغانستان گفته شدهاست و نیز ادامۀ همکاریهای اقتصادی واشنگتن با نظام آیندۀ افغانستان که در این موافقتنامه از آن، به نام «حکومت اسلامی جدید» یاد شده است، از دیگر بخشهای موافقتنامه آوردن صلح به افغانستان استند.
قطع پیوند طالبان با گروههای هراسافگن، مهمترین بخش این موافقتنامه برای واشنگتن دانسته میشود.
در این باره در موافقتنامه آمدهاست: «امارت اسلامی افغانستان - که توسط ایالات متحده بهعنوان دولت شناخته نمیشود و بهعنوان طالبان شناخته میشود- به هیچ یک از اعضایش، سایر افراد و گروهها از جمله القاعده اجازه نخواهد داد که از خاک افغانستان برای تهدید امنیت ایالات متحده و متحدانش کار گرفته شود.»
از آغاز تا پایان این موافقتنامه، تأکید شدهاست که واشنگتن طالبان را همچون دولت نمیشناسد؛ اما در برخی از بندهای موافقتنامه، تعهداتی از طالبان گرفته شدهاست که بیشتر از دولتها گرفته میشود. بهگونه مثال، در بخشی از موافقتنامه میخوانیم: «امارت اسلامی افغانستان - که توسط ایالات متحده بهعنوان دولت شناخته نمیشود و بهعنوان طالبان شناخته میشود- برای کسانی که تهدیدی برای امنیت ایالات متحده و متحدانش محسوب شوند، ویزا، گذرنامه، مجوز سفر و اسناد دیگر قانونی را برای ورود آنان به افغانستان فراهم نخواهد کرد.»
عبدالسلام حنفی، عضو دفتر سیاسی طالبان در قطر گفت: «همۀ مأمورین غیر دیپلماتیک ایالات متحده امریکا، در ظرف چهارده ماه، خاک افغانستان را ترک میکنند.»
امیرخان متقی، عضو دفتر سیاسی طالبان در قطر نیز بیان داشت: «ما با هیچکس دشمنی شخصی نداریم. ما هرچه که مبارزه کردهایم، به خاطر اعلای کلمهالله، به خاطر نجات افغانستان، به خاطر آزادی مردم افغانستان [بوده] حال هم به آن اصول متعهد استیم.»
با همهگانی شدن این موافقتنامه، اختلافهایی در دیدگاهها میان کابل و واشنگتن دربارۀ برخی از بندها و عبارتهای درجشده در این موافقتنامه نیز آشکار شدهاند. چنانکه دیده میشود این دو متحد، دربارۀ برخی از موضوعات بزرگ این موافقتنامه؛ چون رهایی زندانیان و چگونهگی نظام آینده افغانستان، همنظر نیستند و تنها برخی از جزئیات این موافقتنامه استند که کابل را هم خشنود ساختهاند.
رییسجمهور غنی که امروز در یک نشست خبری در کابل سخن میزد در این باره گفت: «کلمۀ امارت اسلامی، کلمهیی است که طالبان برای خود استعمال کردهاند و بار بار در موافقتنامهشان با امریکا تأیید شده که این دولت نیست، به رسمیت شناخته نشده.»
حمایت از حقوقبشر، حمایت از حقوق زنان و حفظ ارزشهایی چون قانون اساسی افغانستان، از مسایلی استند که در موافقتنامه آوردن صلح به افغانستان، بهگونۀ روشن به آنها پرداخته نشدهاست.
در اوضاع کنونی که در افغانستان، هنوز بحث پیروزی در انتخابات جنجال برانگیز است و صلح اولویت بیشتر سیاستگران نیست، این نگرانی بیشتر از پیش مطرح است که آیا طالبان که در مذاکرات صلح، تاکنون منجسمتر عمل کردهاند، برنده مراحل بعدی این بازی نیز نخواهند بود؟