در ماه های پسین پنجشیریان فرهنگ کهن کتابخوانی را در این ولایت از سر گرفته اند.
از گذشته ها باشنده گان پنجشیر، شب های را می نشستند مثنوی، شهنامه، سکندرنامه نظامی، حافظ و گلستان سعدی می خواندند و تفسیر می کردند و به این فرهنگ، کتابخوانی می گویند.
این رسم در جریان جنگ روس ها در این ولایت و سپس آمدن طالبان، در مکان های عام کمرنگ شده بود.
اکنون نزدیک به سه ماه است که پنجشیریان شب های جمعه در یگانه کتاب خانه منطقه پارنده می نشینند و کتابخوانی می کنند.
همین رسم کهن مثنوی و شهنامه خوانی این همه را در این جا زیر یک سقف آورده است.
پنجشیریان به این رسم مثنوی و شهنامه خوانی، کتاب خوانی می گویند که در گذشته سکندرنامه نظامی، حافظ و گلستان سعدی نیز خوانده می شد.
رسمی که به باور برگزار کننده گان آن از سوی عارفان و بزرگان گذشته از دیوبند هند به پنجشیر آورده شده بود.
فاضل بیک حقجو، کارشناس تفسیرعلوم قرآن، گفت: «اگر انسان ها برداشت درست تری از مولانا بکنند، هدف مولانا هم، تلاشش، مثال ها، تمثیل ها، روایات و بحث های را که این مبارک در مثنوی معنوی ارایه کرده است، بزرک ترین هدفش رسیدن انسان ها به رشد روحی است.»
از همان گذشته رسم است که در شب کتابخوانی دوجوان خوش آواز کتاب مثنوی را به گونه آواز می خواند و یک عالم که صلاحیت شرح مثنوی را داشته باشد آن بیت ها برای مخاطبان شرح می دهد.
ودود علی مردان، رییس اطلاعات و فرهنگ پنجشیر، گفت: «شهنامه خوانی و اسکندرنامه خوانی که از جمله رسم قدیم مردم پنجشیر است رواج زیاد در میان جوانان داشت به لحاظ انگیزه های داستان های حماسی و غرور انگیز و حماسه آفرین آن.»
این کتاب مثنوی معنوی با پوش چرمی در یگانه کتابخانه تازه تاسیس پارنده پنجشیر مدرکی از گذشته فرهنگ کتاب خوانی در پنجشیر است.
وثیق کریم می گوید که بیش از ۱۲۰ سال پیش پدرکلانش با دادن یک گوسفند به کسی از وی خواسته بود که این کتاب مثنوی معنوی مولانا را به وی بیاورد.
وثیق کریم، باشنده پنجشیر، گفت: «این کتاب هم که خریده شده بود بنا به علاقه یی که بابه کلان من داشت چون بابه کلان من ملا بود. احتمالا کسی بوده که این کتاب را می خوانده و کسان دیگر در اطرافش جمع می شدند و ترجمه و خواندن گوش می دادند.»
کتابخوانی در گذشته ها در پنجشیر گسترده بوده است تا جایی که در جشن عروسی و مراسم عزاداری نیز بزرگان شب ها مثنوی معنوی و یا شهنامه و کتاب های دیگری را می خواندند و این رسم که در ۴۰ سال گذشته در مکان های عام کمرنگ شده بود در جریان دو و نیم ماه گذشته دوباره رنگ گرفته است.