تولید کنندهگان روغن کنجد در ولایت بلخ میگویند که آنان این روغن را به گونۀ سنتی تولید میکنند و فرآوردۀ این کارشان را نسبت به روغنهاییکه به شیوۀ مدرن تولید میشوند، ترجیح میدهند.
چاری مراد، مالک یکی از کارخانههای تولید روغن کنجد به شیوۀ سنتی است. او میگوید ۳۵ سال است که این کارخانه را دارد و روزانه به گونۀ میانگین، بین ۲۵ تا ۳۰ کیلوگرام روغن در این کارخانه تولید میشود: «روغن کنجد یک روغن طبیعی است که تجربه نشان داده برای بیماری شکر، نفس تنگی یا قلب یک دوا است.»
چاری مراد با اشاره به اینکه این شغل از بزرگان خانوادهاش به وی به میراث مانده است، علاوه کرد: «تولید روغن کنجد در جوازخانهها توسط شتر به شکل ابتدایی و عنعنوی انجام مییابد.»
مصطفی، نوجوان شانزده ساله است که از بام تا شام در این جواز خانه کار میکند. آموزش را نیز ترک گفته است.
او میگوید به این کار دلبستگی دارد زیرا از بزرگان خانوادهاش به میراث مانده است: «از سابق کسب ما است هم بابه بابه ام همین شغل را داشته است.»
از سویی هم، فروشندهگان روغن کنجد میگویند که بها هر کیلوگرام روغن کنجد بین ۲۴۰ تا ۲۵۰ افغانی است. بخشی از این روغن نیز به بیرون از کشور صادر میشود.
عبدالرسول فروشنده روغن کنجد میگوید: «در این وقتها کنجد بالا رفته هوا خشک آمد، کنجد را خارجیها میبرد از آنسو روغنهای ارزان را میآورند.»
در مزارشریف از روغن کنجد برای پختن برنج استفاده میکنند. کنجد پلو یکی از غذاهای معروف شهر مزارشریف است که هم طعم لذتبخش دارد و هم برای صحت مفید است.
فرید، در یکی از هوتلهای شهر مزارشریف آشپزی میکند و کنجد پلو میپزد، او به طلوعنیوز گفت: «کنجد پلو یک چیزی بیضرر است و مردم آنرا خوش کردهاند.»
بسیاری از فروشندهگان روغن کنجد بر این باورند که اگر دولت در بخش عملآوری و بستهبندی این فرآوردهی نباتی سرمایه گذاری کند از یکسو بهای آن در بازار کاهش مییابد و از سوی دیگر در دسترس همگان قرار میگیرد.