بخش بهداشت افغانستان در سال ۱۴۰۳ با چالش‌های بزرگی روبه‌رو بود. از بسته شدن مرکزهای بهداشتی تا مرگ‌ومیر مادران و نوزادان و تأثیرات منفی تحریم‌ها بر کمک‌های خارجی.
با این حال دست‌آوردهایی چون خودکفایی در تولید دارو و پیشرفت در واکسیناسیون پولیو، از پیشرفت‌ها در بخش صحت کشور شمرده می‌شوند.
در حالی که صندوق جمعیت سازمان ملل در دوم سنبله از نیاز افغانستان به ۱۸هزار قابله گزارش نشر کرد؛ اما در سیزدهم قوس نهادهای آموزشی طبی به‌روی دختران در کشور مسدود شد که این تصمیم، واکنش‌های گسترده‌ای را هم در داخل و هم در سطح بین‌المللی برانگیخت.
هایده، دانش‌جوی رشته قابله‌گی در باره این تصمیم گفت: «یک روز وقتی انستیتوت آمدیم، مدیرصاحب برای ما گفت که دیگر نیایید، انستیتوت‌ها بسته شده. باز بعدا برای ما ده روز وقت دادند که ما بیاییم و امتحان بدهیم.»
صحت مادران و نوزادان همواره موضوع قابل توجهی برای نظام بهداشتی کشور و نهادهای مددرسان جهانی بوده است. در سال ۱۴۰۳ خورشیدی، سازمان جهانی بهداشت از جان باختن ۲۴ مادر و ۱۶۷ نوزاد در روز در افغانستان گزارش داد. اتحادیه اروپا و صندوق جمعیت سازمان ملل متحد نیز اعلام کردند که هر دو ساعت یک مادر به علت بیماری‌های قابل پیشگیری در دوران بارداری و زایمان در این کشور جان می‌بازد.
این آمار نشان می‌دهند که مشکلات عمده‌ای هم‌چنان در این زمینه وجود دارد.
نجم السما شفاجو، پزشک، به طلوع‌نیوز گفت: «مرکزهای صحی و تعداد بسترها در شفاخانه‌ها باید افزایش یابد. به شمار داکتران زن باید در سراسر کشور افزوده شود و داروی موردنیاز در هر بخش باید در دست‌رس در شفاخانه‌ها باشد.»
بازرس ویژه ایالات متحده برای بازسازی افغانستان (سیگر) از افزایش پنجاه درصدی مرگ‌ومیر مادران تا سال ۲۰۲۶ میلادی در افغانستان هشدار داد. یکی از علت‌های این افزایش، کم‌بود کارکنان بهداشتی زن در کشور عنوان شد.
اما در پنجم ماه جدی، محمدحسن غیاثی معین پالیسی و انکشاف وزارت صحت عامه کم‌بود کارکنان صحی زن در کشور را رد کرد و از همکاری‌های بیشتر در این زمینه سخن گفت. او تأکید کرد که برنامه‌هایی برای ارتقای خدمات بهداشتی زنان در دست اجراست.
محمدحسن غیاثی در این باره در نشستی در کابل گفت: «بیشتر از ۳۰هزار قابله داریم که وارد سیستم نیستند و منتظر هستند که زمینه برای اشتغال آن‌ها فراهم شود. ما این قول را برای خواهران ما می‌دهیم که در مراکز جدید با حفظ تمام موارد شرعی و اسلامی، از تخصص و علمیت خواهران ما در جایش استفاده کنیم.»
تاثیر منفی تحریم‌ها بر سکتور بهداشت
کمک‌های خارجی نیز در سال ۱۴۰۳ با چالش‌های جدی روبه‌رو شد. پس از فرمان تعلیق کمک‌های خارجی ایالات متحده، سکتور صحت نیز متأثر شد. در بیست‌وسوم دلو، مسوولان محلی ولایت‌های غزنی و بامیان از متوقف شدن ده‌ها مرکز بهداشتی خبر دادند.
حمیدالله نثار رییس اطلاعات و فرهنگ غزنی گفت: «فعالیت ۳۹ مرکز بهداشتی متوقف شده است که شامل ۱۵ کلینیک کوچک، سه مرکز فرعی، ۱۷ تیم سیار، یک مرکز ایمنی و دو کلینیک پزشکی می‌شود. در مجموع، در ولایت غزنی ۳۹ مرکز درمانی تعطیل شده‌اند.»
وضعیت مرکزهای بهداشتی در کشور نیز نگران‌کننده بود. در بیست‌ودوم حوت، صندوق نجات کودکان از بسته شدن هجده مرکز بهداشتی خبر داد و افزود که در یک ماه آینده، ۱۴ مرکز دیگر که از سوی این صندوق پشتیبانی می‌شوند، نیز مسدود خواهند شد.
سازمان جهانی بهداشت نیز از احتمال بسته شدن ۸۰ درصد مرکزهای بهداشتی خود تا ماه جون ۲۰۲۵ در افغانستان خبر داد.
پس از نشر گزارش سازمان جهانی بهداشت، عبداللطیف نظری معین مسلکی وزارت اقتصاد به طلوع‌نیوز گفت: «تقاضای ما از جامعه بین‌المللی و نهادهای امدادی این است که این سازمان را مورد حمایت قرار بدهند تا خدمات خود را به مردم افغانستان هم‌چنان تداوم ببخشد.م
روند تطبیق واکسیناسیون پولیو نیز در هفتم عقرب از خانه‌به‌خانه به شکل سایت‌ها و در مسجدها مبدل شد که با انتقادهایی از سوی خانواده‌ها مواجه گردید.
با آنکه شماری از کشورها و بنیادها مانند اندونیزیا، جاپان و بنیاد ملک بن سلمان برای مبارزه با این بیماری در افغانستان کمک کردند، اما در یازدهم دلو، رییس منطقه‌ای سازمان جهانی بهداشت در مدیترانه شرقی اعلام کرد که خروج ایالات متحده از سازمان جهانی بهداشت چالش‌های فراوانی به‌ویژه در راستای مبارزه با بیماری پولیو در افغانستان و پاکستان به میان خواهد آورد.
حنان بلخی رییس منطقه‌ای سازمان جهانی بهداشت در مديترانه شرقی افزود: «اعلام خروج ایالات متحده از سازمان جهانی بهداشت قطعاً مایه تاسف است، به‌ویژه به این دلیل که ایالات متحده حمایت زیادی در طول هفتاد سال گذشته از زمان تاسیس سازمان بهداشت جهانی ارایه می‌کند و به‌ویژه آن‌چه به منطقه مدیترانه شرقی ارایه می‌دهد، به‌عنوان مثال در مبارزه با فلج کودکان که اکنون ما در آخرین دور محو فلج اطفال در دو آخرین کشور جهان یعنی افغانستان و پاکستان هستیم.»
دست‌رسی به خدمات صحی در ولسوالی‌ها نیز یکی از چالش‌های بزرگ سیستم بهداشتی کشور بود. وزارت صحت اعلام کرد که ۷۲ درصد باشندگان ولسوالی‌ها به خدمات ثانوی صحی دست‌رسی ندارند. سرپرست این وزارت هم‌چنین از منظور شدن بودجه از سوی رهبر امارت اسلامی به‌منظور ساخت ۳۱۸ شفاخانه در سطح ولسوالی‌ها سخن گفت.
نور جلال جلالی سرپرست وزارت صحت عامه گفت: «برای ساخت شفاخانه‌های عمومی در ۳۱۸ ولسوالی بودجه خاص از سوی امیرالمومنین افغانستان منظور شده. مراحل قانونی و ابتدایی آن اجرا شده و کارهای ساختمانی شفاخانه‌ها عملاً آغاز می‌شود و به ۲۷هزار فرد مسلکی و اداری زمینه کار مساعد می‌شود که پروسه استخدام با پلان منظم و میکانیزم شفاف اجرا می‌شود.»
دست‌آوردهای سکتور دوایی
دستیابی به خودکفایی در تولید دارو یکی از دست‌آوردهای مهم سکتور دوایی کشور در سال ۱۴۰۳ بود. افغانستان برای نخستین بار به خودکفایی در تولید سیروم دست یافت و نزدیک به دو میلیون خریطه سیروم به ارزش ۵۸۰هزار دالر به عراق صادر کرد. این دست‌آورد نه تنها به اقتصاد کشور کمک کرد بل به تقویت صنعت دارویی داخلی و کاهش وابستگی به واردات نیز منجر شد.
با وجود تلاش‌های صورت گرفته، چالش‌ها هم‌چنان در بخش بهداشت کشور ادامه دارد. آمارها و گزارش‌ها نشان می‌دهند که بخش‌های مختلف صحت، به‌ویژه در مناطق دوردست و ولسوالی‌ها با مشکلات فراوانی روبه‌رو هستند؛ چالش‌های سیاسی، اقتصادی و تحریم‌ها هم‌چنان بر روی این بخش تأثیر منفی خواهند داشت.
دیدگاه تان در این باره