ریاست باستان شناسی افغانستان اعلام کرده است که از ۴۰۰۰ ساحه باستانی که در کشور شناسایی گردیده اند، تنها ۲۲۰۰ ساحه آن با تمام جزییات ثبت بانک اطلاعاتی این نهاد گردیده و از سایر ساحه ها معلومات دقیق در دسترس نیست.

با اینکه بیش از ۲۲۰۰ ساحه باستانی ثبت ریاست باستان شناسی اند؛ اما در ۱۰۰ سال گذشته تنها در حدود ۱۰۰ ساحه کاوش شده اند.

بر بنیاد سند های تاریخی، آغاز کاوش‌ های باستان شناسی حرفه‌ای در افغانستان به دوره شاه امان الله بر می‌گردد.

حکومت افغانستان در سال ۱۳۰۱ هجری خورشیدی با حکومت فرانسه تفاهم‌‌نامه ۳۰ ساله را به امضا رسانید که بر بنیاد آن، باستان شناسان فرانسه‌یی به افغانستان آورده شدند و در جریان کاوش‌های شان از هر دو اثر که به دست می آوردند، فرانسه مالک یکی از آنها دانسته می‌شد.

امضای این سند زمینه را به آغاز کاوش های حرفه‌یی باستان شناسی در کشور فراهم کرد. به گونه یی که این تفاهم نامه با ۱۳ فصل و با سی سال اعتبار، به ۱۹ باستان شناس فرانسه‌یی اجازه داد تا به افغانستان بیایند.

در فصل هفتم تفاهم نامه مذکور آمده  است که جز اشیای نفیس ،سایر بازمانده هایی که به دست می آیند، نیمی از آن به فرانسه داده می شوند.

خیرمحمد خیرزاده، آمر حفریات ریاست باستان شناسی در این مورد گفت: "در آن زمان در علم باستان شناسی ظرفیت‌ها کم بود و آنقدرها ظرفیت وجود نداشت. همین باعث شد که امتیازها را به دولت وقت فرانسه بدهند."

این تفاهم‌نامه برای شصت سال قابل تطبیق بود؛ اما امروز حکومت افغانستان نمی‌داند که در آن شصت سال چی شمار بازمانده ها کشف و چه شمار آن به فرانسه تحویل داده شده اند. زیرا همه سند های مربوط به آنها در جریان جنگ های داخلی در کشور نابود شدند.

سلطان مسعود مرادی، ترمیم کننده آثار باستانی اظهار کرد: "تمامی آثاری که به دست می آیند چون هزاران سال از این‌ها می گذرد، از همین سبب به اکساید و بعضی از آلوده‌گی‌های دیگر ملوس و آلوده می‌شوند."

محمد ربیع صابری،  رییس بخش ترمیم آثار ریاست باستان شناسی ابراز داشت: " ۳ هزار و ۵۳ قلم اثر در سال ۱۳۹۹ به لابراتوار دیپارتمت ترمیم ریاست باستان شناسی به منظور ترمیم ، پاک کاری و وقایه و ثبت و سجل انتقال شدند."

درنزدیک به صد سال گذشته  بیش از ۱۰ هزار سکه طلا و نقره در کنار بازمانده های دیگر در جریان کاوش ها، از ساحه های باستانی کشور به دست آمده اند.

حسین علی حیدری، یکی از سروی کننده‌گان بخش آثار باستانی گفت: "مغاره‌ها را ما هیچ زمانی از روی تصویرهای ستلایت دیده نمی‌توانیم. نزد ما ثبت استند اما فقط موقعیت و معلومت دقیق آن پیش ما نیست."

در حال حاضر در ۷ ولایت کشور ۱۰ ساحه باستانی زیر کاوش های حکومت قرار دارند.