کارکردهای اقتصادی در ۲۰ سال حضور نیروهای امریکایی در افغانستان از بحث‌های‌ست که در کنار سایر موضوعات، نیاز به کنکاش دارد.

برخی آگاهان می‌گویند که در دو دهه حضور این نیروها در کشور، چهار تریلیون دالر سرازیر شده و کارهایی در بخش‌های گوناگون زیرساختی افغانستان نیز صورت گرفته است.

اما چالش‌هایی چون فساد مالی و اداری و جنگ‌های دوامدار در این بیست سال، زیرساخت‌ها در کشور همانند صنعت، جاده‌سازی و راه‌آهن، ساخت‌وساز بندها برای تولید انرژی و استخراج معیاری معدن‌ها رشد نکردند و افغانستان پیوسته به کمک‌های بشری کشورهای دنیا متکی ماند.

سرمایه‌گذاری روی ایجاد قوه‌های سه گانه دولت، توسعه معارف، تحصیلات، مخابرات، ایجاد رسانه‌ها و سیستم‌های بانکی و مالیاتی، بازسازی برخی میدان‌های هوایی، تلاش‌ها برای توسعه و رشد بخش کشاورزی و بازسازی زیرساخت‌های گوناگون دیگر در بیش از دو دهه‌ی حضور نیروهای امریکا و متحدانش در افغانستان با هزینه میلیاردها دالر از دست‌آوردهای مهم آن دوره به شمار می‌روند؛ اما این تلاش‌ها نتوانستند افغانستان را به یک کشور خودکفا مبدل کنند.

سید مسعود آگاه مسایل اقتصادی به طلوع‌نیوز گفت: «ما از چهار تریلیون دالر، ۱۴۰ میلیارد این را به بازسازی و ۸۵۰ میلیارد یا بیشتر را برای بلند بردن سطح اقتصاد افغانستان به کار بردیم که یک تریلیون دالر می‌شود، سه تریلیون دالر دیگر دزدیده شده.»

میرشکیب میر یکی دیگر از آگاهان مسایل اقتصادی گفت: «نیروهای امریکایی و در کل نیروهای بین‌المللی در بیست سال حضور شان در افغانستان کارهایی را در عرصه اقتصادی انجام دادند؛ از جمله توسعه میدان‌های هوایی مثل میدان هوایی مزارشریف و میدان هوایی قندهار، توسعه سیستم‌های آب‌یاری و آب‌رسانی و هم‌چنان توسعه سیستم برق.»

در این میان وزارت اقتصاد به مناسبت سه سالگی پایان حضور بیش از دو دهه‌یی امریکا و متحدانش در افغانستان، می‌گوید که در جریان بیش از دو دهه کارهای بنیادی در زمینه رشد و توسعه اقتصادی افغانستان صورت نگرفت و امارت اسلامی تلاش می‌ورزد تا زیرساخت‌های کشور را احیا کند.

عبداللطیف نظری معین مسلکی وزارت اقتصاد گفت: «طی بیست سال گذشته کارهای اساسی و بنیادی در رشد و توسعه اقتصاد کشور صورت نگرفت و هیچ پلان معقول درباره زیربناهای اقتصادی صورت نگرفت.»

در سوی دیگر مسوولان در اتاق‌های تجارت و سرمایه‌گذاری و صنایع و معادن می‌گویند که با سرازیر شدن میلیاردها دالر در بازسازی بخش‌های گوناگون افغانستان، به تولیدات افغانستان توجه چندانی صورت نگرفت. به باور این مسوولان، اگر کمک‌های جامعه جهانی هنوز هم روی پروژه‌های زیربنایی همچون تولید انرژی به مصرف برسند، افزون بر کاهش فقر، افغانستان به خودبسندگی می‌رسید.

سخی احمد پیمان معاون نخست اتاق صنایع و معادن گفت: «این‌که کمک‌ها درست مدیریت نشد، در پروژه‌های زیربنایی کم‍تر به مصرف رسید و بخشی کمک‌ها حیف و میل شد، به همه ثابت است. در بخش صنعت افغانستان، با حجمی کمک‌هایی که صورت گرفت، کم‌ترین کمک جذب صنایع افغانستان شده است.»

جان آقا نوید سخن‌گوی اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری می‌گوید: «فعلن ضرورت است که بالای پروژه‌های زیربنایی و پروژه‌هایی کار بکنیم که عوایدزا باشند و زمینه کار را برای مردم ما مساعد بسازد.»

در حالی‌که برخی از بازرگانان افغان میلیاردها دالر را در کشورهای دیگر همچون پاکستان، ایران، امارات متحده عربی، کشورهای آسیای مرکزی و ترکیه سرمایه‌گذاری کرده‌اند، اما بر بنیاد گزارش سازمان ملل، نیمی از جمعیت افغانستان در فقر زندگی می‌کنند و از هر چهار افغان یک نفر آن نمیدانند که وعده غذایی بعدی او از کجا تامین می‌شود.