سال ۲۰۲۴ سال پرتحول در بخش صحت افغانستان بود. مسدود شدن دروازه‌ نهادهای طبی به‌روی دختران، راه‌اندازی کارزارهای واکسیناسیون پولیو، عدم در دست‌رسی مردم به خدمات معیاری صحی به‌ویژه در بخش‌های دوردست، نگرانی‌ نهادهای جهانی از مرگ‌ومیر مادران و سوءتغذیه کودکان و مادران از مسایل مهم صحی در این سال بودند.

مسدود شدن نهادهای طبی آموزشی به‌روی دختران به‌گونه رسمی از سوی امارت اسلامی تایید یا رد نشد؛ اما دختران از مهلت ده روزه برای سپری شدن آزمون شان سخن گفتند.

هایده دانش‌جوی رشته قابله‌گی در چهارم ماه دسمبر درباره انستیتوت‌های طبی به‌روی دختران به طلوع‌نیوز گفت: «وقتی که فردایش انستیتوت آمدیم، مدیرصاحب برای ما گفت که دیگر نیایید، انستیتوت‌ها بسته شده. باز بعدا برای ما ده روز وقت دادند که ما بیاییم و امتحان بدهیم.»

این تصمیم با واکنش‌های داخلی و بیرونی مواجه شد. یوناما، سازمان عفو بین‌الملل، سازمان همکاری کشورهای اسلامی، سازمان پزشکان بدون مرز، وزیران خارجه فرانسه و آلمان، حامد کرزی رییس‌جمهور پیشین کشور، معاون هماهنگ کننده کمک‌های بشری سازمان ملل در افغانستان، یونیسف و کشورها و نهادهای دیگر خواهان تجدیدنظر در این باره شدند.

با آن‌که صندوق جمعیت سازمان ملل متحد در ۲۲ آگست هشدار داد که افغانستان به‌شدت نیازمند ۱۸هزار قابله ماهر است؛ اما معین پالیسی و انکشاف وزارت صحت عامه در برنامه‌ای در کابل کم‌بود کارکنان صحی زن در کشور را رد کرد.

محمدحسن غیاثی معین پالیسی و انکشاف وزارت صحت به تاریخ ۲۵ دسمبر گفت: «بیشتر از سی هزار قابله داریم که وارد سیستم نیستند و منتظر هستند که زمینه برای اشتغال آن‌ها فراهم شود.»

راه‌اندازی کارزارهای واکسیناسیون پولیو از رویدادهای مهم دیگر صحی در این سال بود. در این سال دست‌کم ده کارزار واکسیناسیون پولیو از سوی وزارت صحت به راه انداخته شد؛ اما شیوه برگزاری سه کارزار واکسیناسیون پولیو در این سال متفاوت بود، یعنی که همانند سال‌های دیگر خانه‌به‌خانه نه اجرا نشد.

وزارت صحت هیچ رویداد مثبت بیماری پولیو را در این سال تایید نکرد؛ اما سازمان جهانی بهداشت از ثبت بیش از ۲۰ رویداد مثبت پولیو سال ۲۰۲۴ در افغانستان سخن گفت.

شرافت زمان امرخیل سخن‌گوی وزارت صحت به تاریخ ۲۴ ماه دسمبر در این باره گفت: «البته امسال کدام مورد تاییدشده نزد ما نیست؛ اما واقعات مشکوک وجود دارد.»

ایجاد نخستین آزمایش‌گاه پولیو از سوی وزارت صحت و نهادهای مددرسان و آغاز صادرات سیروم به ارزش ۵۸۰هزار دالر از افغانستان به عراق از جمله دست‌آوردهای این سکتور در سال ۲۰۲۴ بود.

چالش‌های مرکزهای بهداشتی، سوءتغذیه و مهم‌تر از همه مرگ‌ومیر مادران و نوزادان در کشور موضوعاتی بودند که نگرانی‌های نهادهای جهانی را بر انگیخت. صندوق جمعیت سازمان ملل متحد افغانستان را یکی از دشوارترین مناطق جهان برای زایمان زنان خواند و آمار داد که هر دو ساعت یک مادر به علت‌های قابل پیشگیری وابسته به بارداری و زایمان در افغانستان جان خود را از دست می‌دهد.

سازمان جهانی بهداشت نیز با پخش گزارشی گفته است که روزانه ۲۴ مادر و ۱۶۷ نوزاد به علت‌های قابل پیشگیری در افغانستان جان خود را از دست می‌دهند؛ اما وزارت صحت کشور این ادعاها را رد کرده است.

رییس سازمان جهانی بهداشت در افغانستان نیز آمار داده است که ۳۳ درصد مردم افغانستان به خدمات بهداشتی دست‌رسی ندارند.

ادوین سنیزا سالوادور نماینده سازمان جهانی بهداشت در افغانستان گفته است: «نزدیک به ۶۷ درصد مردم به خدمات صحی دست‌رسی دارند؛ به این معنا که متباقی ۳۳ درصد از جمعیت کشور به خدمات صحی دست‌رسی ندارند.»

با این همه در تازه ترین رویداد، نورجلال جلالی سرپرست وزارت صحت از منظور شدن بودجه برای ساخت ۳۱۸ شفاخانه در سطح ولسوالی‌ها از سوی رهبر امارت اسلامی خبر داد.

سرپرست وزارت صحت عامه در این باره گفت: «برای ساخت شفاخانه‌های عمومی در ۳۱۸ ولسوالی بودجه خاص از سوی امیرالمومنین افغانستان منظور شده. مراحل قانونی و ابتدایی آن اجرا شده و کارهای ساختمانی شفاخانه‌ها عملاً آغاز می‌شود.»

دیده شود که نیازهای صحی کشور در سال آینده میلادی برآورده خواهند شد و آیا این سکتور پیش‌رفت‌هایی خواهد داشت یا خیر؟