با توجه به نفوذ پاکستان بر گروۀ طالبان، این کشور می‌تواند نقشش را برای حل بن‌بست احتمالی مذاکرات صلح دوحه بازی کند.

پاکستان نه تنها در صلح که در جنگ نیز برای افغانستان نقش تعیین کننده و مهم را دارد. حکومت افغانستان، بارها این کشور را متهم کرده‌است که طالبان را حمایت مالی و تسلیحاتی می‌کند؛ هرچند که حکومت پاکستان این ادعاها را همواره رد کرده‌است.

پاکستان، با استفاده از نفوذش بر طالبان و متقاعد کردن این گروه برای تن دادن به صلح، می‌تواند از جامعۀ بین‌المللی امتیاز بگیرد.

حالا که هیئت‌ مذاکره کنندۀ افغانستان در دوحه است و سرگرم رأی‌زنی دربارۀ آغاز مذاکرات رسمی صلح با طالبان است، من امیدوارم که پاکستان نقش مثبت بازی کند و تلاش‌های صلح به موفقیت برسند.

بر همین مبناست که عبدالله عبدالله، رییس شورای عالی مصالحۀ ملی به پاکستان رفته‌است و با مقام‌های این کشور از جمله عمران خان، نخست‌وزیر پاکستان دیدار کرده‌است.

نخست‌وزیر پاکستان در دیدارش با عبدالله گفته‌است که کشورش با تمام توان از روند صلح افغانستان پشتیبانی می‌کند. اما با توجه به سفرهای رهبران افغانستان در دو دهۀ اخیر به پاکستان که نتیجه ملموسی نداشتند، در خوشبینی نسبت به نتیجۀ سفر آقای عبدالله به پاکستان باید محتاط بود.

در پی روی کار آمدن ادارۀ ترمپ، قطر سفید پس از یک و نیم دهه جنگ با طالبان، تصمیم گرفت با آنان مذاکره کند. در همین راستا، در ۲۹ فبروری سال جاری میلادی، با این گروه توافق صلح امضا کرد – توافقی که راه را برای مذاکرات میان افغانان باز کرد.

برای موفقیت مذاکرات میان افغانستان، امریکا دست کمک به‌سوی پاکستان دراز کرد. عمران خان، نخست‌وزیر پاکستان و شاه محمود قریشی، وزیر خارجه این کشور به‌گونۀ روشن اعلام کردند که طالبان به توصیه آن‌ها به میز مذاکره حاضر شده‌اند.

آیا دیدگاه پاکستان در قبال افغانستان تغییر کرده‌است؟

در جنگ افغانستان، بسیاری‌ها ملامت اند. پاکستان که عامل اصلی جنگ در افغانستان پنداشته می‌شود، خود نیز از چهار دهه جنگ در افغانستان متأثر شده‌است.

در هنگام جنگ شوروی در افغانستان، در حدود چهار میلیون افغان به پاکستان مهاجر شدند و همین‌طور جنگ در مقابل تروریسم، کتله‌های افراطیت را در پاکستان هم به میراث گذاشت.

حالا پاکستان می‌خواهد که ۱.۵ میلیون مهاجر افغان که تاکنون در این کشور زنده‌گی می‌کنند، به کشور شان برگردند و افغانستان نیز روابط اش را با هند که رقیب سرسخت پاکستان است، قطع کند.

به همین دلیل، پاکستان در پی این است که رهبران افغان را که با هند میانه و تاریخچه خوب دارند، مهمان نوازی و توجه آنان را جلب کند. پاکستان امید دارد که با این کار، رهبران افغان (دشمنان سابق طالبان) با تقسیم قدرت با طالبان توافق کنند.

پاکستان خواستار استقرار صلح در افغانستان هست، اما صلح و ثباتی که روابط پاکستان با افغانستان را تنگاتنگ نگهدارد و روابط افغانستان با هند را کمرنک سازد.

از ادامۀ اختلاف‌ها میان تیم‌های مذاکره کنندۀ افغانستان و طالبان برسر ایجاد طرزالعمل مذاکرات صلح، بر می‌آید که این مذاکرات از همین حالا با بن‌بست مواجه شده‌است.

پاکستان از حلقات اخلال‌گر وهم دارد که مذاکرات دوحه را به چالش بکشانند؛ به‌ویژه از هند. پاکستان به این نظر است که مذاکرات فعلی، بهترین فرصت است تا طالبان بر سر قرت بیایند.

هند طالبان را نزدیک به پاکستان می‌پندارد و ایران هم خروج امریکا را می‌خواهد اخلال کند. پس هند و ایران روی مذاکرات تأثیر خود را دارند. پاکستان اما مذاکرات فعلی انتظار دارد، حکومتی را که همیشه خواب و خیالش را درافغانستان داشته بود – با مشارکت طالبان به وجود آید. پاکستان تنها در موجودیت حکومت طالبان، احساس امنیت خواهد کرد و پروژه‌های اقتصادی‌اش را در آسیای مرکزی تطبیق خواهد کرد.

هم‌چنین، پاکستان به چین نزدیک است و می‌خواهد چین نیز بر افغانستان تاثیرگذار باشد. ماشین دیپلوماتیک پاکستان روی این هدف کار می‌کند.

افغان‌ها چه می‌خواهند؟

پس از ۴۲ سال جنگ و دربدری که حاصل جز بربادی و ویرانی برای افغان‌ها ندارد، افغان‌ها، خواستار صلح استند و با پاکستان که محرک جنگ در افغانستان است، روابط خوب می‌خواهند.

اما داشتن روابط خوب با پاکستان، مستلزم نیت صادق این کشور در قبال روند صلح و برقراری ثبات در افغانستان است.

مزید بر خستگی افغان‌ها از جنگ، خروج امریکا از افغانستان دلیل دیگری‌است که افغان‌ها خواهان ختم جنگ و تأمین صلح در افغانستان استند. در صورت خروج امریکا، افغانستان که یک کشور محاط به خشکه است، تنها می‌ماند – این را رهبران افغان خوب می‌دانند.

پروفیسور طارق فرهادی، مشاور پیشین در صندوق بین المللی پول بانک جهانی و ملل متحد