در سال ۲۰۱۸ جنگجویان طالبان توافق کردند که در جریان سه روز عید رمضان آتشبس کنند. این فروکش موقتی در جنگ افغانستان بود که برای بار نخست در چهل سال از آغاز جنگ در این کشور افغانها گواه آن بودند. صدها هزار خانواده در سراسر افغانستان بیرون رفتند تا از صلح لذت ببرند. جادههای کابل و دیگر شهرهای بزرگ [افغانستان] با هزاران جنگجوی طالبان پر شدند؛ جنگجویانی که ظاهراْ به حضور زنان در جادهها و پیشرفتهای بهمیان آمده پس از سال ۲۰۰۱ میلادی خیره شده بودند.
اما بلافاصله پس از سه روز عید، شورای رهبری طالبان از جنگجویان این گروه خواست که به خط مقدم [جنگ] برگردند و جنگ را ازسر بگیرند. و جنگجویانی که جنگ را ازسر نگرفتند، کشته و یا هم تبعید شدند.
پس از تجربه رویدادهای بینهایت خشونتبار در ماه رمضان امسال – بهشمول حمله دلخراش بر یک شفاخانه در کابل که جان دهها بیگناه را گرفت؛ حملهیی که طبیعت آن در تاریخ افغانستان غیرمعمول است - امسال افغانها یک آتشبس کوتاه دیگری را در جریان عید فطر گواه بودند. اما برخلاف آتشبس ۲۰۱۸ رهبری طالبان از هراس اینکه جنگجویان این گروه روایت سخت جهادی را رها نکنند، به آنان اجازه رفتن به شهرهای افغانستان را نداد.
این دو آتشبس کوتاه چشماندازی از امید را ایجاد کردند که اگر رهبران طالبان واقعاً میخواستند، میتوانستند خشونت و کشتار را در روز دیگر با تمدید آتشبس متوقف کنند. اما استدلالهایی مطرح شدند که رهبران طالبان آرزو ندارند که قتل عام را متوقف کنند.
دو دلیل در این باره وجود دارند؛ نخست، در آتشبس ۲۰۱۸ رهبران نظامی طالبان یک حقیقت درشت را پی بردند که اگر توقف خشونت بیشتر از سه روز عید دوام کند آنان کنترل شان را بر جنگجویان پیاده از دست خواهند داد – چیزیکه آنان آن را در آیندهی طرح تقسم قدرت با رهبران سیاسی تعیین کننده میبینند.
دوم، فرماندهان محلی طالبان کنترل شان را بر جریان درآمد از منابع غیرقانونی ازدست خواهند داد. این منابع درآمد غیرقانونی، صدها میلیون دالر را به خزانه رهبران طالبان وازیر میکنند.
متأسفانه، توافق صلح با امریکا، طالبان را بیشتر جسور کرد تا کمپاین خشونت شان را برای پیروزی مکمل بر نیروهای امنیتی افغانستان، ادامه بدهند. رهبران نظامی طالبان، برای انگیزه دادن به سربازان از توافق صلح با ایالات متحده یاد میکنند و میگویند که آنان یک ابرقدرت را شکست دادند و حکومت افغانستان بهزودی سقوط خواهد کرد.
در حال حاضر، بهنظر میرسد رهبری سیاسی طالبان با برجسته ساختن مسئله رهایی زندانیان حکومت افغانستان را در تأخیر در آغاز گفتوگوهای میان افغانان مقصر میداند. اما این تمام حقیقت نیست؛ چون نه صد زندانی طالبان در یک روز – روز گذشته – از زندانیهای حکومت افغانستان آزاد شدند.
هرچیزی که هدف غایی طالبان باشد، یک چیز روشن است؛ نیروهای امنیتی افغان برای آزمایش زمان ایستاده استند. آنها به یک نیروی قوی و مسلکی تغییر کردهاند و بارها ثابت کردهاند که هرگونه حمله طالبان را برای تسخیر کامل یک ولایت ناکام کردهاند.
یک حقیقت دیگر نیز وجود دارد: افغانستان بهگونه چشمگیری تغییر کردهاست و جایی برای ایدیولوژی طالبان نیست. در شماری از بخشهای کشور شاید ایدیولوژی طالبان براساس ترس پذیرفته شده باشد، اما نه در تمام افغانستان. اگر رهبران طالبان خشونتها را ادامه بدهند و امید داشته باشند که اراده اکثریت افغانها را شکست دهند، این تنها باعث کشتهشدن غیرنظامیان بیگناه میشود، زیرساختهایی که در بیست سال در افغانستان ساخته شدهاند تخریب خواهند شد و افغانستان را زیر نفوذ کشورهای همسایه برای یک آینده قابل پیشبینی شده نگه خواهد داشت – چیزیکه تاریخ آن را نفرین خواهد کرد و نسل آینده هیچگاهی نخواهد بخشید.
برای رهبران طالبان که میخواهند بخشی از آیندهی افغانستان باشند، این مهم است که آنان این فرصت تاریخی را از دست ندهند و قتلعام کنونی را همین حالا متوقف و آتشبس را تمدید کنند. و من از رهبران سیاسی آنان میخواهم که با تمدید آتشبس یک آیندهی صلحآمیز را درنظر بگیرند تا زندهگی هزاران مرد، زن و کودک حفظ شود. مهم نیست که آنها بهطرفداری کدام جناح میجنگند.
و اگر رهبران طالبان میخواهند که در تاریخ آینده بهعنوان صلحکنندهگان با عزت یاد شوند، اکنون زمانش است که آتشبس را تمدید کنند. اگر آنها میخواهند که خودرا از نفرینهای میلیونها بیوه، یتیم و نسل آینده افغان نجات دهند، حالا زمان آن است که خشونتهای دیوانهکننده را پایان دهند و بدون بهانه بیشتر به میز مذاکره بنشینند.
اما اگر آنها موفق نشوند که این فرصت تاریخی را دریابند، رهبران طالبان برای راهاندازی این خشونتهای دیوانهکننده مسوول دانسته خواهند شد.
حالا که رهبران [اشرف غنی و عبدالله عبدالله] توافق کردهاند که به نزاع شان بر سر قدرت پایان دهند و در یک صف واحد قرار بگیرند، من از آنها میخواهم که آینده خودشان و کودکان شان را در افغانستان ببینند.
سرانجام، ما در یک کشتی قرار داریم؛ کشتییی که در یک اقیانوس طوفانی در حرکت است و هزاران کوسه ماهی در کمین آن اند. بیایید مطمین شویم که ما – مردم افغانستان – از این فرصت استفاده میکنیم و آتشبس را تمدید میکنیم تا جنگ در کشور یکبار و برای همیشه خاتمه یابد.
فوزیه کوفی رهبر «موج تحول افغانستان» است. بانو کوفی عضویت تیم گفتوگو کننده صلح با طالبان را نیز دارد. او پیش از این عضو مجلس نمایندهگان بود و ریاست کمیسیون حقوقبشر مجلس را به عهده داشت.