کودتای محمد داوود خان در برابر محمد ظاهرشاه و تاسیس نخستین نظام جمهوری در افغانستان، امروز (دوشنبه، ۲۶ سرطان) پنجاه ساله شد.
کودتای بیست‌وششم سرطان سال ۱۳۵۲ هنگامی رخ داد که محمد ظاهرشاه در ایتالیا بسر می‌برد.
محمد داوود خان به نظام چهل ساله محمد ظاهرشاه پایان داد.
عبدالواحد طاقت که از کارمندان حکومت محمد داوود خان است، نخستین ساعات روز کودتا را این‌گونه حکایت می‌کند: «وقتی‌که حرکت شروع شد یا انقلاب آغاز شد، بسیار کم نیروی سلطنتی در انقلاب جمهوری در برابر انقلابیون ایستاد شد. یکی قومندان فرقه ننگرهار بود، یکی رسولی بود و دیگر هم یک شخص یا دو شخص بوده باشد که شاید آن‌ها مقاوت زیاد کرده نتوانستند.»
سید اسحاق گیلانی، رییس حزب نهضت همبستگی ملی افغانستان، به طلوع‌نیوز گفت: «هیچ چهره‌ی در افغانستان نبود که در مقابل او ایستاد شود، بجز یک نفر به نام جنرال سردار عبدالولی، که سردار عبدالولی را در شب اول کودتا گرفتند، زندانی کردند و بسیار لت‌وکوب‌اش هم کردند. هم بچه کاکایش بود و هم داماد پادشاه بود و دیگر تمام خانواده شاهی را به یکبارگی گرفتند و زندانی ساختند. هیچ‌کس در مقابل‌اش کودتا کرده نتوانست.»
کودتای محمد داوود خان در برابر پسر کاکایش و شاه پیشین افغانستان، بی خون‌ریزی انجام شد. از همین‌رو، حامیان این حرکت، این رویداد را کودتای سفید نیز می‌نامند.
دولت وزیری، سخنگوی پیشین وزارت داخله، گفت: «داوود خان به واسطه چند افسر کودتا کرد. داوود خان در ده سالی که در خانه بود، در ده سال با افسران کار کرد، با اردو کار کرد و با واسطه افسران کودتا را اعلام کرد. ظاهرشاه در ایتالیا بود. این‌جا در شب حمله کردند. طرفداران ظاهرشاه را بازداشت کردند و صبح کودتا اعلام کردند که کودتا پیروز است و جمهوریت اعلام شد.»
یک روز پس از کودتای بیست‌وششم سرطان، محمد داوود خان در یک سخنرانی رادیویی که ساعت هفت‌ونیم بامداد پخش شد، پایان نظام شاهی و تاسیس نظام جمهوری را اعلام کرد.
محمد داوود خان، رییس‌جمهور پیشین افغانستان، در سخنرانی رادیویی خود گفته بود: «هموطنان عزیز باید به اطلاع شما برسانم که دیگر این نظام از بین رفت و نظام جدیدی که عبارت از نظام جمهوریت است و با روحیه حقیقی اسلام موافق است، جاگزین آن گردید.»
سردار محمد داوود خان برای پنج سال رییس‌جمهور افغانستان بود و سرانجام در هفتم ثور سال ۱۳۵۷ با ۱۸ عضو خانواده‌اش در نتیجه کودتای حزب دموکراتیک خلق جان باختند و به این ترتیب، حزب دموکراتیک خلق قدرت را بدست گرفت.
دیدگاه تان در این باره