شوکت میرضیایف، رییس جمهور ازبیکستان درباره تاثیرات ساخت کانال قوش‌تیپه برای نخستین بار ابراز نگرانی کرده است.

آقای میرضیایف درنشست شورای سران کشورهای موسس صندوق بین‌المللی نجات دریای آرال در شهر دوشنبه، پایتخت تاجیکستان، می‌گوید که استفاده از آب دریای آمو از طریق کانال قوش‌تیپه، نظم و تعادل مصرف آب در آسیای مرکزی را تغییر خواهد داد.

رییس جمهور ازبیکستان در این نشست بر تشکیل یک گروه مشترک برای بررسی تمامی جوانب ساخت کانال قوش‌تیپه و تاثیر آن بر وضعیت آب دریای آمو با اشتراک امارت اسلامی تاکید کرده است.

شوکت میرضیایف در این باره چنین گفت: «شما به خوبی می‌دانید که افغانستان بگونه‌ی فعال در حال ساخت این کانال است. فعال‌سازی کانال قوش‌تیپه ممکن است نظم و تعادل مصرف آب در آسیای مرکزی را بگونه‌ی اساسی تغییر بدهد. ما بر این باور هستیم که تشکیل گروه مشترک برای بررسی تمامی جوانب مربوط به احداث کانال قوش‌تیپه و تاثیر آن بر استفاده از آب آمودریا با مشارکت انستیتیوت‌های تحقیقاتی کشورهای مان به شمول افغانستان ضروری است.»

هرچند امارت اسلامی به تازگی در این باره چیزی نگفته، اما پیش از این گفته بود که استفاده از آب دریای آمو از طریق کانال قوش‌تیپه حق افغانستان است.

ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی امارت اسلامی به تاریخ ۳۰ دلو سال ۱۴۰۱ گفته بود: «یک قطره آب دیگر را از کشور‌های دیگر نمی‌گیریم و نیاز نداریم و نمی‌خواهیم که بگیریم. پس هیچ کشوری ان‌شاءالله تشویش نخواهد داشت و با کشور ازبیکستان روابط بسیار دوستانه و خوبی داریم. و باور ما است که آن‌ها طرفدار آبادی و به پا‌ ایستادن افغانستان هستند. و در این راستا با ما همکار هستند.»

با این حال، برخی از آگاهان ساخت و ساز کانال قوش‌تیپه و هرگونه کانال دیگر برای استفاده از منابع آبی در کشور را حق افغانستان می‌دانند.

این آگاهان اظهارات اخیر رییس جمهور ازبیکستان را نوعی فشار سیاسی در برابر امارت اسلامی عنوان می‌کنند.

سید مسعود، آگاه مسایل اقتصادی به طلوع‌نیوز گفت: «حالا که کوچکترین حرکتی را که حاکمیت فعلی در کانال قوش‌تیپه انجام داده است، سروصدای آن‌ها بلند شده است. و این هم یک فشار سیاسی بالای حاکمیت وارد می‌کنند و این حاکمیت هم یک نوع دست به دهن است بخاطر این‌که به سوی شمال باید درها باز باشد و گاز و نفتی که از جانب روسیه از همین طریق می‌آید تا تورخم می‌رود. و این اظهارات بسیار جدی است.»

نجیب‌الله سدید، آگاه مسایل مدیریت آب در این باره گفت: «یک نکته‌ی مثبتی که در سخنان رییس جمهور ازبیکستان وجود دارد این است که برای اولین بار در تاریخ از افغانستان دعوت می‌کنند که در جلساتی روی موضوعات آب دریای آمو شرکت داشته باشد و این موضوع بسیار مهم است. در سابق وقتی بحث روی دریای آمو صورت می‌گرفت، هیچ‌گاهی از افغانستان دعوت صورت نمی‌گیرفت.»

 بربنیاد گزارش سازمان غذا و زراعت سازمان ملل متحد، تاجیکستان ۶۲درصد، افغانستان ۲۷درصد، ازبیکستان شش اعشاریه سه درصد، ترکمنستان و قیرغیزستان هرکدام دو درصد از آب‌های آمودریا را تشکیل می‌دهند که در این میان افغانستان در طول سالیان متمادی نه‌تنها که از آب خود سودی نبرده، بلکه بخشی از خاک این کشور طعمه‌ای آمودریا نیز شده است.