انستیتوت مطالعات استراتیژیک افغانستان، پژوهشی را زیرنام «اصلاح نظام انتخابات و تجربه انتخابات پارلمانی در افغانستان» انجام داده است و در آن در یافته که نزدیک به نیمی از گفت وگو شوندهگان در این پژوهش، از کمیسیون مستقل انتخابات ابراز ناخشنودی کرده اند.
در این پژوهش که با یک هزار و ۳۰۵ تن در سیزده ولایت کشور گفت وگو شده است، ۴۵درصد گفت وگو شوندهگان از کار های کمیسیون مستقل انتخابات راضی استند در حالی این میزان در سال پار به ۳۷در صد میرسیده است.
سیف الله طه، عضو انستیتوت مطالعات استراتیژیک افغانستان در این باره میگوید: «بسیاری از اختلافات انتخاباتی از طریق میانجیگری و دخالت بازی گران سیاسی قدرتمند ملی و بین المللی حل شده اند؛ نتیجه این است که نهادهای انتخاباتی هیچ ابزاری را برای اجرایی حکم خودشان ندارد.»
بربنیاد این بررسی، ۵۳درصد گفت وگو شوندهگان گفته اند که نمایندهگان شان در پارلمان در فکر منافع خودشان استند: «اکثریت قریب به اتفاق گفت وگو شونده گان از سطح پایین سخنگویی نمایندهگان مجلس ناراضی استند؛ در حدود ۵۳ درصد در این نظر سنجی احساس میکنند که نمایندهگان پارلمان صرفآ دنبال منافع شخصی خودشان استند .»
ایجاد حوزههای کوچکتر انتخاباتی، ترکیبی از نظام انتخاباتی نخست نفری یا اکثریت ساده و سیستم رأی واحد غیرقابل انتقال برای انتخابات پارلمانی و ساخته شدن قوانین در بارۀ چگونگی پاسخ گویی شفاف احزاب سیاسی و رهبران آن، از توصیه های این انستیتوت استند.
در همین حال، وسیمه بادغیسی، معاون عملیاتی کمیسیون مستقل انتخابات اما میگوید که «بسیاری از صلاحیتهای کمیسیون انتخابات به سایر نهاد های حکومتی منتقل شده است؛ در واقع کمیسیون همان ابزار های لازم را برای عملی کردن تصمیم های خود ندارد.»
این نخستین بررسی این انستیتوت در بارۀ اصلاح نظام انتخاباتی و نتیجه از برایند کار اعضای پارلمان است. این انستیتوت در بارۀ قانون اساسی نیز بررسی یی را زیر نام «راه دشوار مردم سالاری در افغانستان» انجام داده است.