بربنیاد گزارش مجلۀ ساینس، پژوهشگران از هواپیماهایی بدون سرنشین برای شناسایی محلهای باستانشناسی در افغانستان استفاده میکنند که نیروهای خارجی مانند طالبان بازدید امن حضوری اشخاص را، ناممکن ساختهاند.
باستانشناسان با کمک مالی وزارت خارجۀ ایالات متحده، اسناد بهدست آمده از ماهوارههای تجارتی و تصاویر هواپیماهایی بدون سرنشین نظامی و استخباراتی امریکایی را تحلیل و بررسی میکنند که از ساحههای دورافتاده و نهایت خطرناک، مناظر دیدنی را تصویربرداری کردهاند.
اعضای گروه پژوهشی دانشگاه امریکایی گفتهاند که آنان بیش از ۴۵۰۰ساحۀ باستانی را در افغانستان شناسایی کردهاند که تقریباً سهبرابر ساحاتی میباشد که در گذشته ثبت شدهاست.
اکتشافات، از کاروان سراها، محوطههای بزرگ طراحیشده برای مسافران و اعمارشده از اوایل قرنهای پیش از میلاد تا قرن ۱۹ را گرفته تا شبکههایی از کانالهای باستانی را شامل میشود که از سطح زمین نمایان نیستند.
دیوید توماس، یک باستانشناس دانشگاه لاتروب در ملبورن آسترالیا، که عضو تیم نقشهبرداری نیست، گفتهاست: «توانایی کشف یک منطقه نسبتا کمشناختهشده بهگونۀ موثر و ایمن واقعا شگفتانگیز است. انتظار داریم دهها هزار ساحۀ باستانی کشف گردد. تنها زمانی در بارۀ آن ساحات مطالعه صورت گرفته و از آنان حراست شده میتواند که ثبت گردند.»
در گزارش مجلۀ ساینس آمدهاست که در میان یافتههای اخیر این گروه تحقیقاتی ۱۱۹ کاروان سرا از اواخر قرن ۱۶ و اوایل قرن ۱۷ میلادی است که در فاصلۀ ۲۰ کیلومتر از هم – در یک مسیر پر خموپیچ و ناهموار، در مسیر دشتهای جنوبی افغانستان، موقعیت دارند.
ساختمانهای ساختهشده از خشت و گل به وسعت میدان های فوتبال، بزرگ بوده و ظرفیت صدها نفر و هزاران شتر را دارا میباشد. مسیر کاروان سراها میان پایخت مقتدر امپراتوری صفوی در اصفهان که اکنون مربوط ایران است و امپراتوری مغل که آن زمان تحت سلطۀ هند بریتانیایی قرار داشت؛ موقعیت داشتهاست.
ایمیلی بواک، کارشناس بخش میراثهای فرهنگی دانشگاه شیکاگو میگوید که کاروانهای تجاری در آن زمان مقادیر بزرگ ابریشم، ادویه، جواهرات و چوب را از هند و ظروف چینی را از چین انتقال میدادند.
مقیاس و برنامهریزی که از آن زمان به ساخت کاروانسراها پی میبرد، حاکی از آن است که در حال رشد بودهاست.
کاترین فرانکلین، مدیر پروژه و یک تن از باستانشناسان دانشگاه شیکاگو، به مجله ساینس گفتهاست: «دیدگاه دیرپایی وجود دارد که وقتی پرتغال وارد اقیانوس هند شد (در قرن شانزدهم) هیچکس نتوانست از آسیای میانه عبور کند، اما این یک قرن بعد سرمایهگذاری بزرگ سرمایهگذاری صفویان را نشان میدهد.»
استفاده از هواپیماهایی بدون سرنشین امریکایی در خاورمیانه بهمنظور حفاظت علمی یک تغییر خوشایند است. طوریکه رسانهها چون «انبیاس» نیز گزارش دادهاند. طالبان نیز از لحاظ تاریخی برنامهای برای ازبین بردن ویژهگیهای ارزشمندی باستانشناسی داشتهاند.
مجله ساینس میافزاید که این پروژه ثابت کردهاست که چنین قانعکنندهای است که باستانشناسان در ۸۰ سالهگی خود را از بازنشستهگی خارج ساختهاند، تا کمک کنند.