رفتن ۱۱ میلیون دانش‌آموز به مکتب، همواره همچون یکی‌از دستاوردهای بزرگ نظام کنونی مطرح بوده‌است؛ اما اسدالله حنیف بلخی، وزیر معارف، می‌گوید که تازه‌ترین بررسی‌ها نشان می‌دهند که در بیش از ۱۷ هزار مکتب، بیش‌از شش میلیون دانش‌آموز در کشور وجود ندارد.

اسدالله حنیف بلخی، وزیر معارف، می‌گوید: «از مجموع ۹ میلیون شاگرد ۲۴ درصد آن غیرحاضر دایمی استند و اگر این ۲۴ درصد را بیرون کنیم شش اعشاریه چند میلیون شاگرد می‌ماند. و این ارقام دقیق است. در دیتابیس وزارت همان وقت هم ۱۱ میلیون نبود. در دیتابیس یک ارقام بود و به رسانه‌ها چیز دیگر گزارش شده بود.»

بر بنیاد آمار‌هایی که وزارت معارف به دست می‌داد این رقم حدود ۱۱.۵ میلیون دانش‌آموز بود، اما صدیق پتمن، معیین پیشین وزارت معارف، می‌پذیرد که آمار‌های داده‌شده از سوی رهبری پیشین این وزارت نادرست بوده‌اند. وی می‌افزاید که به دلیل وجود فساد و استفاده نادرست از امکانات آمار‌ها بیشتر از آنچه که بودند گزارش می‌شدند.

آقای پتمن می‌گوید: «تقریباً دو میلیون محرم (کسانی که دختران را در مکتب‌رفتن همراهی می‌کنند.) را هم با آنان یکجا کردند و شاگردان مکاتبی را که بسته شده بودند، با آن جمع کردند، ما در آن وقت هم گفتیم که این احصائیه‌ها درست نیستند، ما تأیید نکرده بودیم و پیام خود را به رییس‌جمهور و زیران هم گفتیم که این احصاییه دقیق نیست. اما بودجه‌یی که وزرات در آن سال‌ها می‌گرفت بوجۀ ۱۲ میلیون شاگرد را نبود.»

سید اکرام افضلی، رییس اجرایی دیده‌بان شفافیت افغانستان، از حکومت می‌خواهد کسانی را که اطلاعات نادرست به شهروندان کشور و جامعۀ جهانی داده بودند، زیر پیگرد قانونی قرار دهد.

آقای افضلی می‌گوید: «از یک سو، در [در رهبری پیشین] وزارت معارف امکانِ فساد وجود دارد که از طریق شاگردان خیالی و مکتب‌های خیالی آنان پول‌های هنگفت را به جیب زده باشند؛ از سوی دیگر خاک به چشم جامعۀ جهانی زده بودند و اطلاعات نادرست را به جامعه جهانی دادند و این پروژه را به‌حیث یک پروژۀ کامیاب به جامعۀ جهانی ارائه کردند؛ در آن زمان جامعۀ جهانی هم به این مسئله توجه نکرد.»

معیین پیشین وزارت معارف با ابراز نگرانی از وضع دانش‌آموزان می‌گوید که از سال هزارو سه صدو هشتاد و شش به بعد در یازده ولایت نا امن بسیاری از مکتب‌ها بسته شده اند. بر بنیاد آمار‌ها در حال حاضر در حدود یک هزار مکتب درکشور بسته استند.

این گفتۀ وزیر معارف باورها را دربارۀ مکتب‌ها و دانش‌آموزان خیالی بار دیگر مطرح می‌سازد.

فاروق وردک، وزیر پیشین معارف، به گفتۀ خودش، «به تمام کرۀ زمین چلنج» داده بود که در سراسر افغانستان «یک مکتب خیالی» را نخواهند یافت. اکنون که بر بنیاد آمارهای تازۀ وزارت معارف بیش از ۵.۵ میلیون دانش‌آموز «خیالی» هست، باید محاسبه شود که این‌همه دانش‌آموز در چند مکتب خیالی درس می‌خواندند.